Дэлхийгээ аврахын төлөө органик веган болцгооё, олон ангит цувралын 18-р хэсэг

Дараагийн асуултыг Того дахь Того Селлуларт Харилцаа Холбооны Хэсгийг хариуцсан Эрхэм Малик Айева тавина.

Mr. Malick Ayeva: Дэлхийн төлөө хийж буй бүхэнд Тань баярлалаа Их Багш аа. Дэлхий маань сүүлийн үед сайгүй байгааг бүгд мэднэ, бүгдээрээ үүнийг мэддэг байх нь чухал юм. Миний асуулт бол: Хүн төрөлхтний хөнөөлт үйл ажиллагаа, жишээ нь дэлхийн дулааралд [нөлөөлөгчид] гэх мэтийн улмаас манай гараг хэдэн удаа сүйрэлтэй тулгарч байсан бэ? Баярлалаа, Их Багш аа.

Master: Сайн байна уу, Эрхэм Айева. (Сайн байна уу, Их Багш аа.) Та сайн уу? (Сайн. Маш сайн.)

Таны асуултад хариулахад: Манай гараг багадаа хоёр удаа сүйрэлтэй тулгарсан – хүний хөнөөлтэй үйл ажиллагааны улмаас учирсан – томоохон сүйрэлтэй. Магадгүй та нар манай хөрш Ангараг гараг бол, өнөөдөр Дэлхийд тулгарч байгаа нөхцөл байдалтай төстэй үйл явцтай тулгарсан өөр нэгэн гараг гэдгийг сонссон байх. Ангараг нь Дэлхийтэй илүү их төстэй нөхцөлтэй байсан бөгөөд ижил хямралд хүрсэн, тэнд технологи нь нигүүлслийн сүнслэг үнэ цэнтэй нийцээгүй. Гэхдээ Ангарагийн ихэнх хүмүүс веган хооллолт бол шийдэл гэдгийг мэддэг байгаагүй – эсвэл сонсоогүй – байсан. Харин бид одоо мэдэж байгаа бөгөөд энэ илгээлтийг түгээж энэ үзэсгэлэнтэй гарагийг хэт оройтохоос нь өмнө аврахын тулд аль болох олон хүнд энэ шийдлийг мэдүүлж өөрчлөгдөх цаг олгохыг оролдож байна.

Дэлхий дээрх урьдын соёл иргэншлүүд мөн удаан үргэлжлээгүй учир нь тэдний ёс суртахууны хэм хэмжээ тэдний техникийн хүчтэй зэрэгцэн хөгжөөгүй. Сүнслэг хөгжил болон энэрэл нигүүлсэл бол өөр аль ч хүчин зүтгэлийн аюулгүй байдал, тэнцвэрийг хангадаг зүйл юм. Манай соёл иргэншил өөр байгаасай, илүү ухаалаг, олон ач тустай замуудаар илүү хөгжингүй байгаасай гэж би залбирдаг. Иймд өөрсдийн эрхэм ариун чанараа хөгжүүлэхээ умартахгүй байцгаая. Ангараг гарагийнхан сүйрлийг туулсан бөгөөд зовлон дүүрэн сургамжаа огт мартаагүй бөгөөд сайхан сэтгэлээр Дэлхийн хүмүүст бидний холболтоор дамжуулан илгээлтээ илгээсэн. Тэдний илгээлт бол: Буянтай бай; хэт оройтохоос өмнө гэрээ авраарай. Баярлалаа эрхэм ээ. Би ийнхүү найдаж байна. Бид гэрээ аварна гэж би найдаж байна. Бидэнд туслаарай. (Баярлалаа Их Багш аа.) Зүгээр дээ. (Хариултад Тань баярлалаа Их Багш аа.) Зүгээр дээ.

Дараагийн асуултыг Эрхэм Коффи Цоленяну тавина. Тэр Ломед нотариатчаар ажилладаг, Того-н Нотариатчидын үндэсний [Танхимын] ерөнхий нарийн бичгийн дарга юм.

Mr. Koffi Tsolenyanu: Оройн мэнд Төгс Гэгээрсэн Их Багш аа. (Оройн мэнд Эрхэм ээ.) Манай экосистемийг хамгаалах, хүн төрөлхтнийг нийтэд нь эсэн мэнд үлдээхийн төлөө хийж буй эрхэм ариун үйл хэрэгт Тань хүндлэлээ илэрхийлэхийг минь зөвшөөрнө үү. Миний асуулт ажиглалтаас урган гарлаа: Саяхны судалгаа загас олон төрөл зүйлс байгаль орчны бохирдлын улмаас хүйсээ өөрчилснийг гайхширан олж тогтоосон. Бид загас эр, эм аль аль нь болохыг олж нээсэн. Иймд, Агуу Багш аа, эдгээр загас уг хүйсээ буцааж олохын тулд бид юу хийх ёстой вэ? Энэ бол эхний асуулт. Хоёр дахь асуулт бол: энэ хэр удаан үргэлжлэх вэ? Баярлалаа Танд.

Master: Сайн байна уу, Эрхэм Цоленяну. Тантай энд уулзсандаа баяртай байна. Үнэндээ таны асуултад [хариулахын] тулд эрдэмтэд загас(-хүмүүсийн) олон төрөл зүйл байгалиасаа шаардлагатай тохиолдолд хүйсээ өөрчлөх чадвартайг олж тогтоосон. Жишээ нь, заримдаа хоол тэжээлийн дутагдалтай эсвэл эрэгчин хангалтгүй үед эмэгчин нь эрэгчин болж хувирдаг. Ердийнхөөр энэ уян хатан байдал нь амь гарах зэмсэг юм. Гэхдээ зарим тохиолдолд энэ дэлхийн дулааралтай холбоотой. Мөнгөн ус гэх мэт хортой металл загас(-хүмүүсийн) хүйсийг өөрчилдгийг олж тогтоосон.

Нэмээд, эрдэмтэд зовнилоо илэрхийлсэн, жишээ нь, хэрэв далайн ус дулаарсаар байвал хүйс нь температураар тодорхойлогддог тодорхой төрлийн загас(-хүмүүс) зөвхөн нэг төрлийн хүйстэй болсноор устаж үгүй болж болзошгүй. Үүний адил асуудлууд амьдрал ба байгаль орчны харилцан хамаарлыг харуулж байна. Температурын жижиг өөрчлөлт эм загас(-хүмүүсийг) чухамдаа эр болгож өөрчилдөг гэж бодоход. Энэ нөхцөл өөрчлөгдөх боломжтой, тийм ээ. Үүнийг буцааж болно, гэхдээ бид түргэн арга хэмжээ авах хэрэгтэй – эдгээр болон бусад бүх далай болон газар дээрх аюулд нэрвэгдсэн амьдралуудын төлөө. Иймд эрхэм ээ, нэгдэж, амин чухал илгээлтүүдийг түгээгээрэй. Гарагаа аврахын тулд бид бүгд веган болж, “ногоон” болох ёстой. Ирж бидэнтэй хамт байсанд баярлалаа эрхэм ээ. Бурхан таныг адислаг. (Хариултад Тань баярлалаа Төгс Гэгээрсэн Их Багш аа.)

Interviews:

Энэ агуулгын хүрээнд – мэдэгдэхүүнийг нэмэх энэ зүтгэл - болох Ломед зохион байгуулагдсан “АЮУЛД ОРЛОО, Органик Веган Байж Гарагаа Аварья” нэртэй энэ төрлийн чуулган нь энэ илгээлтийг та бүхэнд хүргэхэд чиглэж байна: Бидэнд аюул – тун гарцаагүй аюул тулгарсан. Иймд, бид даруйхан дэлхийн дулаарлыг зогсоох ёстой. Дэлхийн дулаарлын асуудлыг зогсоох хамгийн гарцаагүй шийдлийг, хамгийн хурдан замыг бид барьж авах ёстой. Бидний мэдэж байгаа тэрхүү гарцаагүй шийдэл бол веган хооллолт, органик веган хооллолт юм.

Олон улсын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, томоохон олон улсын байгууллагуудын мэдээлснээр байгаль орчны – манай гарагийн – хамгийн их бохирдол мал аж ахуйн үйлдвэрлэлээс ирдэг. Мал аж ахуйн үйлдвэрлэл дэлхийн бохирдлын бараг 80%-г бий болгодог. Энэ бохирдол манай байгаль орчинд том нөлөөтэй. Жишээ нь, олон модод тайрагдсан. Ганц жишээ: Тайрагдсан Амазоны халуун орны ойн гуравны хоёр ердөө л мал аж ахуйг үржүүлэхийн төлөө байсан. Тэр бүх мал хүчтэй, хортой хий – метаныг ялгаруулдаг. Энэ метан хий нь халууныг огторгуй руу буцаж тусахад саад учруулдаг тул уур амьсгалын дулаарлын хариуцагч юм. Үр дүнд нь энэ дулаан хадгалагдаж температур нэмэгдэхэд хүргэдэг.

Та нар ч мөн, ялангуяа өнөөдөр уур амьсгал бүрэн дүүрэн өөрчлөгдсөнийг анзаарах болно. Хэзээ борооны улирал, хэзээ хуурай улирал болж байгааг ялгаж хэлэхэд хэцүү болсон. Зарим үед хуурай улирлын үеэр Европын олон оронд температур ихээхэн нэмэгдэж байна. Та нар хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр олон хүмүүс яаралтай тусламж авсан тухай, зарим нь хэт өндөр температурын улмаас эмнэлэгт эрчимт эмчилгээнд орсон тухай магадгүй сонссон байх. Хамгийн хурдан, хамгийн гарцаагүй шийдэл бол веган хооллолтыг мөрдөх юм. Веган хооллолт бидэнд дэлхийн дулаарлыг зогсоох боломж өгнө. Учир нь веган болсноор бид метаны үйлдвэрлэлийг амьтан(-хүмүүсийн) бүтээгдэхүүний хэрэглээг зогсоох замаар бууруулна. Амьтан(-хүмүүсийн) бүтээгдэхүүний хэрэглээг зогсоох нь эргээд бидний биед ч бас эерэг нөлөө үзүүлнэ. Веган болсноор илүү оюунлаг, илүү ойлгох чадвартай, илүү өр нимгэн, илүү энэрэнгүй бусад хүмүүст илүү мэдрэмтгий болно. Иймд бидний та нарт хүргэхийг хүссэн чухал илгээлт бол: Эко-веган болцгооё, гарагаа аврахын тулд веган болцгооё юм.

(Энэ мэдэгдэхүүнийг сурталчлан таниулахад та нарт Тогочуудад зориулагдсан дагалдах арга хэмжээ бий юу?) Тогод миний ажигласнаар илүү олон хүмүүс веган хооллолтыг мэддэг болж байна. Иймд Того ард түмнээс би нөхцөл байдлын талаар мэдлэгтэй болохыг хүсэж байна. Зарим нь “Өө хооллолтын дадлаа ийм хурдан өөрчлөх хэцүү” гэж хэлнэ. Гэхдээ бидэнд хямрал тулгараад байна – хүмүүнлэгийн хямрал – энд хэрэв хамгийн муу хувилбар явагдвал энэ нь үнэн хэрэгтээ массын мөхөл, асар их байгалийн гамшгууд байх болно. Иймд бидэнд сонголт байна: веган хооллолтыг мөрдөх, бидэнд гарагаа аварч, амь аврагдах боломж өгөх энэ гарцаагүй шийдлийг сонгох юм. “Бидний ирээдүй бидний гарт бий” гэж хэлдэг шиг.

(Өнөөдөр веган хооллолт бол дэлхийн дулаарлыг тогтоох цор ганц хандлага – цор ганц шийдэл үү?) Веган хооллолт бол дэлхийн дулаарлыг зогсоох хамгийн хурдан зам юм. Та нар Европ даяар шинэ технологийн хөгжлийн талаар сонссон байх – хабрид машин, салхины эрчим хүч. Технологийн олон хэлбэрүүд дэлхийн дулааралд шийдэл болохоор хөгжүүлэгдсэн байгаа. Тэд бүгд гайхалтай, гэхдээ бидэнд асуудал тулгараад байна. Байгаль дахь хортой хийн хэмжээ нь бидний үргэлж мэддэг байсан манай уур амьсгалыг тогтворжуулахад саад болох нягт давхарга үүсгэсэн тийм үе шатанд бид хүрээд байна. Иймд зайлшгүй шийдэл бол байгаль дахь хортой хийн үйлдвэрлэлийн гол шалтгааны анхдагч эх үүсвэрийг зогсоох юм. Тийм үү? Иймд хэрэв бид байгаль дахь метан хийн үйлдвэрлэлийг зогсоовол бид температурыг үргэлжлэн нэмэгдэхээс сэргийлнэ. Иймд байгаль дахь метан хийн үйлдвэрлэлийг зогсоосноор бид байгаль орчиндоо сэргэх боломж олгоно.

Та нарт нэг зүйл хэлье: байгаль дахь метаны хэмжээ их байхын хэрээр давхарга илүү зузаан байна, тэр хэрээр манай бөмбөрцөгт, манай гарагт температур ихээр хадгалагдана. Иймд хэрэв бид метан хийг зогсоовол гараг маань нөхөн сэлбэх боломжтой болно. Юмс аажимдаа сэргэнэ, Хойд Туйлын мөс ч мөн адил цаг хугацааны явцад засагдана, манай уур амьсгал ахин бидний үргэлж мэддэг байснаар болно. Өөр олон олон улсын байгууллагууд хаа сайгүй мод тарихад уриалж байна. Энэ сайн шийдэл, төгс, би үүнийг зөв гэж хэлнэ. Гэхдээ асуудал нь бидэнд цаг бага байна.

АНУ-ын тэргүүлэх нэг эрдэмтний хэлж байгаагаар хэрэв юу ч хийхгүй бол, бид шийдвэрлэх мөчид хүрч, тэр цэгийг давна. Нэгэнт эргэх цэгт хүрчихвэл дэлхийн дулаарлыг буцаах бидний бүхий л үйлдлүүд тусгүй болно.

Иймд бид энэ шийдвэрлэх цэгт хүрэхээс зайлсхийх хэрэгтэй. Хэрэв өнөөдөр бид мод тарихаар шийдвэл эдгээр бүх модод ургахад хэр хугацаа орох вэ? Эдгээр бүх модод ургаж том хэмжээнд хүрч байгалийн нүүрстөрөгчийн давхар ислийг шингээдэг болж бидний байгаль орчныг тогтворжуулахад хэр их хугацаа орох вэ? Цаг үлдээгүй. Иймд цор ганц шийдэл бол зам товчилж манай байгаль орчныг бохирдуулж манай байгалийг устгаж байгаа энэ хийн ялгарлыг зогсоох юм. Веган болсноор бид дэлхийн дулааралд асар их хувь нэмэр оруулна. Үүн дээр нэмээд веган хооллолт нь өөр нэгэн эерэг талтай. Соёлыг шингээдэг. Хүнсээ органикаар ургуулах нь агаар мандлын мөчлөгт нөлөө үзүүлнэ, учир нь энэ мөн агаар мандал дахь ихээхэн хэмжээний CO2-г шингээдэг. Хүнсээ өөрсдөө органикаар ургуулснаар бид зэрэгцээд метан хийн ялгарлыг зогсооход тусална. Үүний зэрэгцээ бид өөрсдийн биедээ ямар нэг эрүүл зүйл, ямар нэг цэвэр зүйл хэрэглэх боломж өгч биеэ эрүүл, цэвэр байлгана. Иймд та нарт өгөх цор ганц илгээлт бол Дэлхийн дулаарлыг зогсоохын тулд веган болцгооё юм. Баярлалаа. Маш их баярлалаа (Баярлалаа эрхэм ээ.)

Photo Caption: Эх Дэлхийдээ баяжуулсан шим тэжээлийнх нь төлөө талархъя

Зураг татаж авах